Książka IPN o deportacjach Ślązaków - promocja w powiecie tarnogórskim

„Wywózka. Deportacja mieszkańców Górnego Śląska do obozów pracy przymusowej w Związku Sowieckim w 1945 r. Faktografia – konteksty – pamięć” to nowa książka IPN o deportacjach mieszkańców naszego regionu wydana właśnie przez katowicki oddział Instytutu Pamięci Narodowej.

Jest to praca zbiorowa pod redakcją Sebastiana Rosenbauma (na zdjęciu) i Dariusza Węgrzyna. Jej promocja odbyła się w tym tygodniu w Radzionkowie, gdzie powstaje Centrum Dokumentacji Deportacji Górnoślązaków do ZSRR w 1945 r. Książkę także prezentowano w 9 kwietnia w Muzeum w Tarnowskich Górach, a wypytywał o nią w ramach spotkania dr Krzysztof Gwóźdź, historyk z Muzeum.

Jak podkreślają historycy IPN w powojennej historii Górnego Śląska deportacje kilkudziesięciu tysięcy mieszkańców tego regionu do pracy przymusowej w Związku Sowieckim w 1945 r. stanowią wydarzenie szczególne. Był to jeden z kluczowych komponentów procesu zmian, jakie dotknęły to terytorium u schyłku wojny i po jej zakończeniu. Wywózka tylu tysięcy głównie zdrowych i młodych mężczyzn do wyniszczającej pracy w łagrach ZSRS odbiła się boleśnie na wielu polach życia społecznego i gospodarczego. Spowodowały wysokie straty ludzkie, rozbicie i pauperyzację tysięcy rodzin, perturbacje w procesie uruchamiania tak ważnego dla całego kraju przemysłu górnośląskiego.

Z oczywistych względów w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej temat ten nie był omawiany ani w publicznym dyskursie, ani w badaniach historycznych. Trwał natomiast w pamięci społecznej większości rodzimych mieszkańców Górnego Śląska. Poważniejsze badania historyczne rozpoczęły się w latach 90., a w początkach pierwszej dekady nowego stulecia temat podjęty został przez nowo utworzony oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach. IPN zorganizował wystawę poświęconą tej tematyce, wydał tekę edukacyjną dla szkół, przygotował konferencję naukową i opublikował książkę będącą jej pokłosiem (lata 2002–2004).

Stałym projektem Instytutu jest lista osobowa deportowanych, której celem jest ustalenie personaliów i faktycznej liczby osób wywiezionych do ZSRS. Obecnie obejmuje 27 tys. nazwisk. Historycy podkreślają jednak, że ta lista będzie z pewnością dłuższa, choć na spotkaniu w Muzeum szacowali, że lista osób wywiezionych do ZSRS oscyluje w granicach od 50 do 60 tys.

Publikacja IPN-u to pokłosie międzynarodowej konferencji, zorganizowanej w marcu 2013 r.: „Internowania – deportacje – produktywizacja. Mieszkańcy Górnego Śląska w systemie obozowym GUPWI NKWD 1945–1956”.

Książka IPN o deportacjach obejmuje 19 publikacji autorów z Polski i z Niemiec, zbiór relacji i przegląd literatury przedmiotu. Wśród autorów są również burmistrz Radzionkowa dr Gabriel Tobor oraz Jarosław Wroński, historyk i rzecznik prasowy radzionkowskiego magistratu. Przybliżają oni ideę powstania radzionkowskiego Centrum Dokumentacji Deportacji. By zaczęło działać trzeba jeszcze tę placówkę zaaranżować. Potrzeba na to 1 mln zł. Ostatnio radni z Katowic przegłosowali przekazanie na ten cel do Radzionkowa 50 tys. zł. Z kolei 25 tys. zł przekaże Bytom, a 5 tys. Tarnowskie Góry.

Jak kupić książkę IPN o deportacjach Ślązaków pt. "Wywózka"? Informacje na temat zakupu publikacji wydanych w oddziale IPN w Katowicach można uzyskać w punkcie sprzedaży publikacji katowickiego IPN przy ul. Józefowskiej 102 w Katowicach w dniach od poniedziałku do piątku w godz. od 7.30 do 15.30. Najlepiej kontaktować się z Tomaszem Gonetem pod nr. tel. 32 207 01 27 lub poprzez e-mail: [email protected] Katowicki oddział IPN prowadzi również sprzedaż wysyłkową.